برای والدین مواجه شدن با تنفر فرزند از مدرسه بسیار چالش برانگیز است. والدین در تلاش هستند تا فرزندانشان با بهره‌گیری از امکانات آموزشی مدارس، خود را برای قبولی در دانشگاه‌های معتبر آماده کنند و آینده‌ی خود را بسازند.
اما موضوع این است که قبل از اینکه بتوانید به نوجوانان خود انگیزه دهید تا از مدرسه لذت ببرند، در وهله‌ی اول باید درک کنید که چرا از مدرسه بیزار هستند. دلایل بسیاری وجود دارد که برخی از آن‌ها در ادامه ذکر شده‌اند:
(1) آن‌ها احساس می‌کنند کنترلی بر زندگی خود ندارند
سال‌های نوجوانی زمانی است که فرزندان شما هویت خود را کشف می‌کنند. آن‌ها در همین سال‌ها انگیزه‌ها، علایق، ارزش ها و اهداف خود را می‌شناسند. نوجوانان در حال رشد هستند، به این معنی که در حال توسعه‌ی استقلال خود هستند. بنابراین، نوجوانان شما می‌خواهند احساس کنند که کنترل زندگی خود را در دست دارند.
اما محیط سنتی مدرسه به طور معمول به آن‌ها فرصت‌های کمی برای اعمال این کنترل می‌دهد. بیشتر نوجوانان حق انتخاب کلاس‌هایی که در آن‌ها شرکت می‌کنند را ندارند، بنابراین نمی‌توانند موضوعاتی را که واقعاً به آن‌ها علاقه دارند، مطالعه کنند. کلاس‌های پرجمعیت و قوانین بعضاً سختگیرانه را به این ترکیب اضافه کنید. پس جای تعجب نیست که نوجوانان مدرسه را خسته کننده و گاهی بیهوده می‌دانند.
بنابراین اگر نوجوان شما از مدرسه متنفر است، ممکن است فقدان خودمختاری باشد که باعث ایجاد این احساس رنجش شده است.
(2) آن‌ها دچار استرس و اضطراب بیش از حد هستند
زود بیدار شدن، برنامه‌های پرفشار، امتحانات، تکالیف و پروژه‌های درسی، همگی می‌توانند موجب افزایش اضطراب نوجوانان دانش‌آموز شوند. نوجوانان امروزی بیش از هر زمان دیگری استرس دارند. در واقع، بر اساس آمار تقریباً یک سوم از نوجوانان احساس می‌کنند که تحت فشار هستند، رقمی که با سطح استرس بزرگسالان برابری می‌کند.
دکتر نورمن بی. اندرسون، مدیر عامل انجمن روانشناسی آمریکا می‌گوید: نگران کننده است که تجربه‌ی استرس نوجوانان بسیار شبیه به بزرگسالان است. حتی بیشتر نگران کننده است که به نظر می‌رسد آن‌ها تأثیر بالقوه‌ی استرس بر سلامت جسمی و روانی خود را دست‌کم می‌گیرند.»
به نوجوان خود کمک کنید تا استرس را به طور موثر مدیریت کند. اگر امکان این کار برای شما وجود دارد، از یک متخصص روان‌درمانگر کمک بگیرید.
(3) آن‌ها تصور می‌کنند که مدرسه فقط برای گرفتن نمرات خوب است
آیا نوجوان شما برای دستیابی به نمرات خوب احساس فشار می‌کند؟ فرزند شما باید بداند که موفقیت تحصیلی بسیار فراتر از کارنامه و نمرات است. مهم است که به نوجوان خود نشان دهید که نتیجه مهم نیست، بلکه فرآیند اهمیت دارد.
مطمئناً، کسب نمرات عالی احساس خوبی دارد. اما آنچه مهم‌تر است، درک و تسلط بر مهارت‌های زندگی ارزشمندی است که فرزند شما در این راه به دست می‌آورد، به عنوان مثال مهارت‌هایی مانند؛ تفکر انتقادی، سازماندهی، برنامه ریزی، خود مدیریتی.
اگر نوجوانان شما احساس کنند که تنها هدف مدرسه حفظ مطالب و معادلات است، برای یافتن شادی در فرآیند یادگیری به مشکل برخواهند خورد.
(4) آن‌ها مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند
بسیاری از والدین اصلاً متوجه نمی‌شوند که فرزند نوجوانشان مورد آزار و اذیت برخی دانش‌آوزان قلدر قرار می گیرد. اگر مدام با خود می‌گویید نوجوان من از مدرسه متنفر است»، با فرزندتان صحبت کنید تا مطمئن شوید که مورد آزار و اذیت قرار نمی‌گیرد.
فقط به این دلیل که نوجوان شما به این موضوع اشاره نکرده است، به این معنی نیست که اتفاق نیوفتاده است. اگر چنین بود، خودتان یا فرزندتان را سرزنش نکنید. در عوض، از فرزندتان حمایت کنید و با او همدردی کنید تا با هم راه‌حلی پیدا کنید.
در مقابل تنفر فرزندتان از مدرسه چه باید بکنید؟
همانطور که ذکر شد، معمولاً دلیلی وجود دارد که فرزند شما از رفتن به مدرسه لذت نمی‌برد. در ادامه 15 راهکار عملی و موثر ذکر شده است که به شما کمک می‌کند فرزند نوجوان خود را به مدرسه علاقمند کنید:
(1) تصور نکنید که نوجوان شما سرکش است
با ورود کودکان به سنین نوجوانی، آن‌ها آرزوی خودمختاری می‌یابند. آن‌ها همچنین در حال شکل دادن به هویت خود هستند و بدن و مغز آن‌ها تغییرات شدیدی را تجربه می‌کند.
به این ترتیب، نوجوانان اغلب رفتارهای سرکشانه‌ای از خود نشان می‌دهند. اما تصور نکنید که این تنها دلیلی است که نوجوان شما به شما می‌گوید از مدرسه متنفر است.
در بسیاری از مواقع، مسائل دیگری مطرح است، به عنوان مثال؛ احساس استرس، تقلا برای انجام تکالیف مدرسه، قلدری، ترس از امتحان و …
(2) به نقش خودتان در ایجاد تنفر در فرزندتان نسبت به مدرسه فکر کنید
وقتی متوجه شدید که نوجوان شما از مدرسه متنفر است» باید از خود بپرسید:
- آیا من اغلب در مورد عملکرد نوجوانم در مدرسه غر می‌زنم؟
- آیا من همیشه در مورد موضوعات مربوط به مدرسه صحبت می‌کنم؟
- آیا طوری صحبت می‌کنم که گویی سرگرمی‌های نوجوانم اتلاف وقت یا صرفاً موجب منحرف کردن حواس او از تکالیف مدرسه است؟
- آیا نوجوانم را با دوستان، پسرعموها یا خواهر و برادرهایش مقایسه می‌کنم؟
- آیا من بر اهمیت عملکرد خوب در مدرسه تأکید می‌کنم؟
- آیا من اغلب نوجوانم را مجبور به انجام تکالیف مدرسه می‌کنم؟
- آیا نوجوانم را بدون نظرخواهی از خودش در کلاس‌ها یا برنامه‌های فوق برنامه ثبت‌نام می‌کنم؟
این رفتارها در مجموع، احتمالاً باعث جنگ قدرت بین شما و نوجوانتان می‌شوند. با گذشت زمان، نوجوان شما ممکن است حتی با مدرسه ارتباط عاطفی منفی بیشتری پیدا کند.
(3) هنگام صحبت با نوجوان خود در مورد این موضوع از تکنیک‌های گوش دادن فعال استفاده کنید
گوش دادن فعال هنگامی که با نوجوان خود در مورد اینکه چرا از مدرسه متنفر است صحبت می‌کنید (و زمانی که با او در مورد موضوعات دیگر صحبت می‌کنید) بسیار مفید است. از تکنیک‌های گوش دادن فعال مانند موارد زیر استفاده کنید:
- توجه کامل خود را به نوجوان خود معطوف کنید
- همزمان با شنیدن صحبت‌های فرزندتان، کارهای دیگر نکنید
- وقتی نوجوانتان در حال صحبت است، حرف او را قطع نکنید
- نوجوان خود را تشویق کنید که به صحبت کردن ادامه دهد، به عنوان مثال. با گفتن ادامه بده» یا بیشتر به من بگو»
- با نوجوان خود همدلی کنید
- به دنبال درک احساس او باشید
- قضاوت نکنید
- مدام نتیجه‌ی اخلاقی نگیرید
- تا آنجا که ممکن است، نصیحت نکنید
گاهی اوقات آنچه را که فکر می‌کنید نوجوانتان گفته است، خلاصه کنید و آن را به او بازتاب دهید. به عنوان مثال بگویید: به نظر می‌رسد که احساس می‌کنی معلم ریاضی شما مفاهیم را به خوبی توضیح نمی‌دهد، برای همین از ریاضی بدت آمده است.»
با استفاده از تکنیک‌های گوش دادن فعال، نوجوان شما به احتمال زیاد آنچه را که او را آزار می‌دهد با شما در میان می‌گذارد.
(4) از تهدید استفاده نکنید
برای والدین وسوسه‌انگیز است که از تهدید برای وادار کردن نوجوانان خود به رفتار درست» استفاده کنند. خواه تهدیدی برای کاهش پول توجیبی نوجوان باشد یا گرفتن تلفن همراه، اما این موارد در دراز مدت کارساز نخواهند بود.
استفاده از قدرت با بزرگ‌تر شدن کودکان کم اثرتر میشود. این رویکرد تهدید در مورد نوجوان‌ها حتی نتیجه‌ی مع دارد. به عبارت دیگر، نمی‌توان نوجوان را با تهدید مجبور کرد که به دانش‌آموزی باانگیزه و مسئولیت‌پذیر تبدیل شود که عاشق مدرسه رفتن است.
اگر نوجوان شما از مدرسه متنفر است، دلیل اصلی احتمالاً ماهیتی عاطفی دارد. این همان چیزی است که باید در اولویت قرار بگیرد.
(5) نصیحت و سخنرانی نکنید
به والدین توصیه میشود از نصیحت مستقیم فرزندانشان در سنین نوجوانی خودداری کنند. اما اگر واقعاً نمی‌توانید دست از نصیحت بردارید، توصیه‌های مستقیم خود را کوتاه بیان کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که بیش از دو دقیقه نصیحت مستقیم، بی‌اثر است و پس از آن، نوجوان نمی‌خواهد گوش کند.
باید و نبایدهایی که شما بیان می‌کنید، تاثیر خاصی در رفتار فرزند شما در مدرسه نخواهند داشت. اگر رفتار بد فرزند شما یا احساس تنفر او از مدرسه ناشی از اضطراب باشد، سخنرانی شما به کاهش اضطراب او کمکی نمی‌کند. حتی دانش‌آموزانی که تنفر شدید از مدرسه دارند می‌دانند که خوب بودن در مدرسه مهم است. آن‌ها نیازی ندارند که شما این موضوع را به آن‌ها یادآوری کنید، زیرا معلمان آن‌ها تقریباً هر روز این کار را انجام می‌دهند.
شاید از خودتان بپرسید؛ اگر نصیحت اثری ندارد، نوجوان شما در چنین شرایطی به چه چیزی نیاز دارد؟ باید گفت او به شما نیاز دارد که به او گوش دهید، او را درک کنید، مسائل را از دیدگاه او ببینید – این مهارتی است که شما باید در خود توسعه دهید. وقتی نوجوان شما احساس کند که درک میشود، رفتار و نگرش خود را تغییر می‌دهد.
(6) تمرکز خود را بر مدرسه و موضوع تحصیل کاهش دهید
ما نمی‌گوییم که اصلاً نباید موضوعات مربوط به مدرسه را مطرح کنید. اما بسیاری از نوجوانان تصور می‌کنند که مدرسه تنها چیزی است که والدینشان به آن اهمیت می‌دهند. در مقابل برخی والدین نیز بیشتر به این موضوع علاقه دارند که چگونه نوجوانان خود را وادار به انجام تکالیف خود کنند.
بنابراین بهتر است در مورد موضوعاتی که نوجوان شما به آن‌ها علاقه دارد با او بیشتر صحبت کنید. به عنوان مثال. موسیقی، سرگرمی‌ها، بازی‌ها و رسانه های اجتماعی. وقتی مکالماتی که با نوجوانتان دارید متعادل‌تر باشد، نگرش نوجوانتان نسبت به مدرسه نیز متعادل‌تر میشود.
(7) به نوجوان خود کمک کنید تا مهارت‌های برنامه‌ریزی و مطالعه را بیاموزد
بسیاری از دانش‌آموزانی که مدرسه را دوست ندارند احساس می‌کنند تکالیف مدرسه، پروژه‌ها، آزمون‌ها … بار سنگینی بر دوششان گذاشته است. بیشتر این دانش‌آموزان یاد نگرفته‌اند که چگونه اولویت‌بندی کنند، برنامه‌ریزی کنند، سازماندهی کنند، زمان خود را مدیریت کنند و هنگام مطالعه تمرکز داشته باشند.
اگر نوجوان شما چنین است، او را تشویق کنید – اما مجبور نکنید – این مهارت‌ها را توسعه دهد.
(8) پیشرفت و تلاش نوجوان خود را نادیده نگیرید
برخی از دانش‌آموزان نوجوان احساس می‌کنند که هرگز آنقدر خوب نخواهند بود که انتظارات والدین خود را برآورده کنند. پس به جای تمرکز بر نمرات نوجوان خود، بر تلاش آن‌ها تمرکز کنید. هرگاه رفتار مثبت او را مشاهده کردید، تحسینش کنید.
این عمل ساده برای او معنای زیادی خواهد داشت. با تصدیق پیشرفت فرزندتان، به احتمال زیاد انگیزه درونی او را توسعه خواهید داد.
(9) با معلمان فرزند خود صحبت کنید
با معلمان نوجوان خود تماس بگیرید. با توجه به اینکه آن‌ها تقریباً هر روز با نوجوان شما ارتباط برقرار می‌کنند، احتمالاً بینش‌هایی در مورد دلیل نفرت او از مدرسه دارند.
حتی اگر فقط می‌توانید یک تماس تلفنی 10 دقیقه‌ای با معلم فرزند خود داشته باشید، از این فرصت نهایت استفاده را ببرید.
(10) با والدین دوستان فرزند خود صحبت کنید
برای دریافت تصویر بهتری از آنچه در مدرسه در حال وقوع است، با والدین دوستان فرزند خود صحبت کنید.
این والدین از فرزندان خود در مورد آنچه که آن‌ها را در مدرسه ناامید کرده است، شنیده‌اند. با دریافت این بازخوردها، نگرانی‌های نوجوان خود را نیز بهتر درک خواهید کرد.
(11) مطمئن شوید که خانه‌ی شما از نظر احساسی یک محیط امن است
نوجوانان گاهی به معلم‌ها یا مشاوران خود در مدرسه می‌گویند که از نظر عاطفی در خانه احساس امنیت نمی‌کنند. مقصود آن‌ها این است که احساس می‌کنند وقتی در خانه هستند، ممکن است در هر زمانی مورد انتقاد و سرزنش والدینشان قرار بگیرند. آن‌ها احساس می‌کنند که بدون هشدار قبلی به آن‌ها حمله» میشود.
این کاملا طبیعی است که آن‌ها در چنین شرایطی عقب‌نشینی کنند و در صورت امکان خود را در اتاق حبس کنند. اگر محیط خانه از نظر عاطفی ایمن نباشد، نوجوانان آنچه را که در ذهن خود دارند، با شما به اشتراک نمی‌گذارند. این فقط وضعیت را بدتر می‌کند و شما مدام متعجب خواهید شد که چرا نوجوان شما این اندازه از مدرسه متنفر است.
هنگام فرزندپروری نوجوانان، تمام تلاش خود را بکنید تا محیطی در خانه ایجاد کنید که مملو از قدردانی، احترام و مهربانی باشد. تاکید کنید که استانداردهایی وجود دارد که باید رعایت شوند، اما هر عضو خانواده، همیشه بی قید و شرط مورد احترام و پذیرش دیگر اعضا قرار دارد.
(12) احتمال وجود علائم مربوط به مشکلات روحی را درنظر بگیرید
گاهی تنفر فرزند نوجوان شما از مدرسه، نشانه‌ی مسئله‌ای جدی‌تر است. به عنوان مثال؛ ممکن است افسردگی، اختلال هراس و اختلالات اضطرابی عامل بروز این احساس باشند. اگر این علائم را در فرزند خود مشاهده می‌کنید، بهتر است از یک روان‌درمانگر یا مشاور کمک بگیرید:
- بیشتر اوقات احساس خستگی می‌کند
- تمرکز ضعیفی دارد
- احساس بی‌ارزشی می‌کند
- احساس نفرت از خود دارد
- تغییراتی در اشتهای او بروز کرده است
- تحریک‌پذیری بالایی دارد
- غم و اندوه مداوم را تجربه می‌کند
- دچار خودآزاری است
- افکار خودکشی دارد
- علاقه‌ی خود را به سرگرمی‌ها از دست داده است
- تغییراتی در عادات خواب او ایجاد شده است
- به طور مکرر گریه می‌کند
- از دوستان و اعضای خانواده کناره می‌گیرد
- انگیزه‌ی خود را برای مطالعه یا انجام تکالیف مدرسه از دست داده است
اگر فرزند نوجوان شما چندین مورد از این علائم را با هم نشان می‌دهد، بهتر است هرچه سریع‌تر از یک متخصص روان‌درمانگر کمک بگیرید.
(13) مطمئن شوید که زندگی نوجوان شما بیش از حد برنامه ریزی نشده باشد
گاهی اوقات، نوجوانان‌هایی که از مدرسه متنفرند، درواقع احساس فرسودگی می‌کنند. آن‌ها احساس می‌کنند خواسته‌های مدرسه، فعالیتهای فوق‌برنامه و … آن‌ها را احاطه کرده‌اند. چنین شرایطی ممکن است منجر به آن شود که این نوجوانان از نظر جسمی خسته و کم خواب باشند. این بر خلق و خوی آن‌ها تأثیر می‌گذارد، که همین باعث میشود آن‌ها موقعیت‌ها را به طور منفی درک کنند.
نوجوانان برای فکر کردن، تفکر، کاوش و رویا به زمان نیاز دارند. مطمئن شوید که زندگی نوجوان شما بیش از حد برنامه‌ریزی‌شده نباشد. با گذشت زمان، شاهد بهبود در نگرش او نسبت به مدرسه خواهید بود.
(14) مشوق فرزند نوجوان خود باشید و در مقابل او صبوری کنید
مهم نیست چند ساله هستیم، همه ما در سفری برای یادگیری، رشد و بلوغ هستیم. این فرآیندی است که نوجوان شما در طی آن، طرز فکر خود را تغییر می دهد، بنابراین در مقابل او صبور باشید.
فرزند خود را تشویق کنید. از او حمایت کنید. با او همدردی کنید. به حرف‌هایش گوش بسپارید و به او یادآوری کنید که در هر مرحله با او خواهید بود.
(15) به فرزند نوجوان خود کمک کنید تا یک مربی پیدا کند
نوجوانانی که از مدرسه متنفرند به دیدی منطقی در مورد وضعیت خود نیاز دارند. فهم و دستیابی به این دید برای نوجوانان سخت است زیرا مشکلات برای آن‌ها بسیار طاقت فرسا به نظر می‌رسد. از دیدگاه آن‌ها، وضعیت ممکن است حتی ناامیدکننده به نظر برسد.
اگر بتوانید یک مربی، مشاور یا روان‌درمانگر مناسب برای فرزند خود پیدا کنید، این امر باعث میشود نوجوانان شرایط خود را از دریچه‌ای متفاوت مشاهده کنند. در غیر این صورت، نوجوانان بیشتر ساعات بیداری خود را در محاصره‌ی همسالان خود می‌گذرانند که جهان‌بینی مشابهی دارند. از طرفی نوجوانان معمولاً راهنمایی والدین خود را اغلب به عنوان غز یا نصیحت، نادیده می‌گیرند.
نتیجه‌گیری
به یاد داشته باشید که تغییرات بزرگ با گذر از مراحل کوچک، رخ می‌دهند. هرچقدر هم که فرزند نوجوان شما از مدرسه و درس خواندن تنفر داشته باشد، همیشه امید به اصلاح وضعیت وجود دارد. البته تحول برای شاد و موفق شدن دانش‌آموزان یک شبه رخ نمی‌دهد، اما درنهایت می‌توان با بکارگیری ابزار و روش‌های مناسب، چنین دانش‌آموزانی را با انگیزه، متمرکز و مستقل بار آورد.